نگاههاي سهگانه: مدرن، نمادين – تفسيري، پست مدرن
نظريه پردازان سازمان، با اذعان به پيچيدگي سازمان، تنوع تئوري سازمان و نگاههاي چندگانه آن را تاييد ميكنند. پيچيدگي سازمان را ميتوان از طريق تمثيل مردان كور و فيل تشريح كرد.
نكته مورد نظر در يادآوري اين داستان در آن است كه نظريه پردازان سازمان شبيه آن مردان كورند و سازمان مانند آن فيل. نظريه پردازان همچون مردان كور با پديده بزرگ و پيچيده سروكار دارند و براي شناخت آن از ابزار و تجهيزاتي استفاده ميكنند كه اين ابزار مانع آگاهي آنها از سازمان به شيوه اي كلي نگرانه و يا جامع ميشود.
تمركز توجه بر جنبههاي خاص سازمان، به معني ناديده گرفتن جنبههاي ديگر سازمان است. البته نگاههاي متعدد نيز، مشكلات خاص خود را دارند. مثلاً چون تئوريها ممكن است بر اساس پيش فرضهاي متعدد و متنوع تدوين شوند، مفاهيم و نگاهها با يكديگر رقيب يا متعارض ميشوند. در نتيجه ممكن است تئوري سازمان را نامطئن، مبهم، متناقض يا پاراداكس گونه تجربه كنيد.
نگاه مدرنيست بر اين باور است كه "واقعيت عيني و فيزيكي" مورد بحث ما است و در نتيجه هر نگاهي، ديدگاهي از يك چيز (پديده) اما ديدگاهي متفاوت از آن پديده (خواه فيل باشد خواه سازمان) است. در مقابل، بسياري از نظريه پردازان نمادين- تفسيري و پست مدرنها، مدعي اندكه دانش نميتواند در برابر جهان واقعي مورد آزمون قرار گيرد.زيرا جهان واقعي از تجارب، ايدهها و گفتههاي ما (نظير تئوريهاي ما در مورد جهان) ساخته ميشود. يعني واقعيت به صورت ذهني تعريف ميشود. بنابراين نگاههاي متفاوت، واقعيات متفاوت را ميسازند و اين واقعيات ممكن است مكمل، متعارض و يا متناقض باشند.
فصل اول: چرا تئوري سازمان را مطالعه ميكنيم؟ 7
1-1- نگاههاي سهگانه: مدرن، نمادين- تفسيري، پست مدرن 9
1-2-2- مفاهيم و فرايند انتزاعي سازي 10
1-3- مدل مفهوميسازمان به عنوان نقطه آغازين كتاب 11
فصل دوم: سير تطور تاريخي، استعارهها و ديدگاهها در تئوري سازمان 13
2-1-1- مراحل سه گانه صنعت گرايي 13
2-1-2- عصر فراصنعتي و سازمان فراصنعتي 14
2-2- تاثير آثار كلاسيك بر تئوري سازمان 15
2-2-1- آدام اسميت، اقتصاد دان و سياست دان(اسكاتلندي) 16
2-2-2- كارل ماركس، فيلسوف و اقتصاد دان (آلماني) 16
2-2-3- اميل دوركهايم، جامعه شناس (فرانسوي) 16
2-2-4- فردريك وينسلو تيلور، پدر مديريت علمي(آمريكايي) 17
2-2-5- هنري فايول، مهندس، رييس كل اجرايي و نظري پرداز اداري (فرانسوي) 17
2-2-6- ماكس وبر، جامعه شناس (آْلماني) 17
2-2-7- چستر بارنارد، نظريه پرداز مديريت (آمريكايي) 18
2-3- تاثيرگذاري ايدههاي دوره معاصر بر تئوري سازمان 18
2-3-1- مدرنيست: تئوري عموميسيستمها 18
2-3-2- نمادين - تفسيري: وضع واقعيت و ساخت اجتماعي واقعيت 21
2-3-3- پست مدرنيست در تئوري سازمان 21
2-4- تفاوتهاي شناخت شناسانه نگاههاي سه گانه 23
2-5- استعارههاي تئوري سازمان 25
2-5-1- استعاره ماشين: سازمانها به عنوان ابزار مديريت 25
2-5-2- استعاره موجود زنده: سازما نها به عنوان سيستمهاي زنده 25
2-5-3- استعاره فرهنگ: سازمانها به عنوان فرهنگها 26
2-5-4- استعاره پست مدرن: پرده نقاشي (كولاژ) 26
2-5-5- محدوديتهاي درك استعارهاي 26
3-2- تئوريهاي روابط سازمان- محيط 29
3-2-1- تئوري اقتضايي: سازمانهاي ماشيني و ارگانيكي 30
3-2-2- تئوري وابستگي به منابع 30
3-2-3- تئوري بوم شناسي جمعيت سازماني 30
3-3- مقايسه تئوريهاي روابط محيط – سازمان 31
3-4- پيچيدگي، تغيير، عدم اطمينان 31
3-5- ديدگاه وضع واقعيت و ساختار گرايان اجتماعي از محيطها 32
3-6- پست مدرنيست و روابط محيط سازمان 32
فصل چهارم: استراتژي و اهداف 34
4-1- فرآيند استراتژي به عنوان تصميم گيري عقلايي 35
4-1-1- تحليل درون و برون سازماني 35
4-1-2- تنظيم و تدوين استراتژي 35
4-2- چالشهاي فراوري مدل عقلايي 36
4-2-2- استراتژي به عنوان اقدامي(کنشي) نمادين 37
4-2-3- سه ديدگاه مختلف در مورد استراتژي 37
4-3- عدم اطمينان و فرآيند استراتژي 38
4-4-1- اهداف رسميو اهداف عملياتي 39
4-4-2- اهداف چندگانه و متعارض 39
5-5- فنآوريهاي توليدي در مقابل فنآوريهاي خدماتي 41
5-6-4- استفاده از گونههاي سه گانه 44
5-7- فنآوري و ساختار اجتماعي 44
5-7-1- خاصيت تعيين کنندگي فنآوري 45
5-7-2- پيچيدگي فني، عدم اطمينان و تكراري بودن كارها 45
5-7-3- وابستگي وظيفه اي و سازوكارهاي هماهنگي 46
5-7-4- فنآوري و پردازش اطلاعات 46
5-9-1- خواص فنآوريهاي جديد 48
5-9-2- پست مدرنيسم و فنآوري جديد 48
فصل ششم: ساختار اجتماعي سازمان 49
6-1- ساختار اجتماعي به عنوان تفكيك و يكپارچگي 49
6-2- ساختار اجتماعي سازماني چيست؟ 50
6-2-4- ابعاد ساختار اجتماعي سازمان 51
6-2-5- سازمانهاي ماشيني، ارگانيكي و بوروكراتيك 52
6-3- مدلهاي پوياي ساختار اجتماعي 52
6-3-2- مدل سيستمهاي باز توسعه ساختارهاي اجتماعي 54
6-4- توصيف، تحليل و طراحي ساختار اجتماعي سازمان 56
6-4-3- ساختار چند بخشي (M-Form) 56
6-4-5- ساختار پيوندي (تركيبي) 58
6-4-7- طرح ساختاري و منطق سازماني 59
7-1-1- تفاوتهاي فرهنگ ملي درون سازمانها 60
7-2- مدل فرهنگ سازماني شاين 61
7-2-1- سطح اول (عميقترين و غير قابل مشاهده): باورها و پيش فرضها 61
7-2-2- سطح دوم (غير قابل مشاهده): هنجارها و ارزشها 62
7-2-3- سطح سوم: مصنوعات بشر ساز (قابل مشاهده) 62
7-3- تئوري فرهنگ سازماني نمادين - تفسيري 63
7-4-1- طبقه بندي خرده فرهنگها از ديدگاه سيل و مارتين 64
7-4-2- چرا خرده فرهنگها وجود دارند؟ 64
7-4-3- ديدگاه پست مدرن: فرهنگ به عنوان پديده اي پاره پاره 65
7-5- فرهنگ در نگاه مدرنيستها 65
فصل هشتم: ساختار فيزيكي سازمانها 68
8-2- جنبههاي بنيادي سهگانه ساختارهاي فيزيكي سازمان 69
8-2-2- نقشه داخلي سازمان (جانمايي و چيدمان واحدها) 70
8-3- رويكردها نسبت به ساختار فيزيكي در سازمانها 71
8-4- ساختار فيزيكي و شكلگيري هويت 72
8-4-1- جايگاه اجتماعي و هويت فردي 72
8-4-2- ساختار فيزيكي و هويت گروه 72
8-4-3- 3- هويت سازماني و تصوير ذهني 72
فصل نهم: شگردهاي سياسي، قدرت و تصميم گيري سازماني 74
9-4- نگاه پويا به تصميم گيري سازماني 77
9-5- عدم عقلانيت در تصميمگيري سازماني 78
9-6-2- ريشهها و منابع قدرت 80
9-6-4- تفاوتهاي قدرت فرمانروايي با ساير اشكال قدرت 80
9-6-5- نمادهاي قدرت و فرمانروايي 81
9-7- تئوريهاي سياسي سازمان 81
9-7-1- تئوري اقتضائات استراتژيك 82
9-7-2- تئوري وابستگي منابع 82
9-8- صورت پنهان قدرت سازماني 83
9-9- انتقاد فمنيستها از قدرت در سازمانها و ديدگاههاي انتقادي ديگر 84
9-10- سياستهاي مربوط به جنسيت در سازمانها 85
فصل دهم: تعارض و تناقض در سازمانها 86
10-3- تئوريهاي سازماني همكاري محور و تعارض محور 87
10-4- سير تطور نگرشها نسبت به تعارض 87
10-5- راههاي كاهش تعارض در سازمانها 88
10-7-1- شرايط محلي تعارض بين واحدي 89
10-7-2- بسترهاي تعارض بين واحدي 91
10-8- نظريههاي ماركسيستي تعارض سازمان 92
10-8-1- فرضيه مهارت زدايي نيروي كار 93
10-8-2- تئوري قشربندي يا تحليل بازار نيروي كار 94
فصل يازدهم: كنترل و ايدئولوژي در سازمانها 97
11-1- تئوريهاي مدرنيستي كنترل 97
11-1-1- بازخورد و ارزيابي عملكرد- مدل سايبر نتيك كنترل 98
11-1-2- نظريه عامليت يا وكيل 100
11-1-3- بازارها، بوركراسيها و سيستمهاي داخلي ارزشها و هنجارهاي سازماني 101
11-2- كنترل، قدرت و ايدئولوژي در سازمان 104
11-2-1- ديدگاه نمادين-تفسيري از فرهنگ بعنوان كنترل 104
11-2-2- قرائتهاي ماركسيستي از كنترل 104
11-2-3- كنترل ايدئولوژيك يا ايدئولوژي كنترل 106
فصل دوازدهم: تغيير و يادگيري سازماني 108
12-1- مدل لوين: خروج از انجماد، تغيير، انجماد مجدد 109
12-3- تغيير فرهنگي در سازمانها 112
12-4- پوياييهاي فرهنگ سازماني 113
12-5- تغيير سازماني و نگاه پست مدرن 115